تشخیص زردی نوزاد و راه های درمان انواع آن
کاربرد سلول های بنیادی و خون بند ناف چیست؟
خرداد ۲, ۱۴۰۰
همه چیز درباره سکسکه نوزاد از رحم مادر تا پس از تولد
مرداد ۵, ۱۴۰۰
زردی نوزاد، یکی از شایع‌ترین بیماریهای نوزادان است که موجب نگرانی والدین می‌شود. نشانه‌های زردی معمولا در روزهای دوم به بعد ظاهر شده و در مراحل اولیه کم خطر و حتی قابل درمان در خانه است. والدین همیشه دوست دارند که نوزادشان سالم باشد و با دیدن کوچکترین نشانه‌های زردی و یا هر مشکل دیگر، دست و پای خود را گم می‌کنند، اما باید بدانند که زردی اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، به راحتی قابل درمان است.
زردی نوزاد چیست؟
نوزادان مبتلا به زردی نوزاد، چشم و پوستی زرد رنگ پیدا می‌کنند. نوزادانی که پوستی سفید دارند، پوستشان زرد شده و نوزادانی که پوست سبزه یا تیره دارند، رنگ پوستشان قهوه‌ای تیره می‌شود. البته تشخیص یرقان نوزادی در نوزادان سیاه پوست یا با رنگ تیره بسیار دشوار است.
دلیل زردی در بدو تولد، افزایش میزان بیلی روبین در خون است. بیلی روبین ماده‌ای زرد رنگ است که از تجزیه معمولی خون به دست می‌آید. هنگامی که این ماده در خون افزایش پیدا کند و از حالت عادی خارج شود، رنگ پوست به زردی می‌رود.
چطور متوجه زردی نوزاد شویم؟
زردی معمولا از قسمت سر شروع می‌شود و کم کم به سمت تنه و پایین تنه می‌رود. هر چه میزان بیلی روبین در خون بیشتر شود، زردی افزایش پیدا می‌کند تا حدی که گاها کف دست و زانوها نیز زرد می‌شوند.
درجه زردی نوزادان چگونه مشخص می‌شود؟
اگر درجه زردی زیاد باشد به راحتی با دیدن علائم ظاهری قابل تشخیص است، اما اگر شدت آن کم باشد، باید با آزمایش خون مشخص شود. معمولا در روزهای سوم تا هفتم، آزمایش خون تجویز می‌شود.
نشانه‌های زردی نوزاد چیست؟
اولین علامت زردی یا یرقان نوزادی، زردی پوست و چشم کودک است. زردی ممکن است طی دو تا چهار روز پس از تولد شروع شود و کم کم در سطح بدن پخش شود، اما در روزهای سوم تا هفتم پس از تولد، یرقان نوزادی به اوج خود می‌رسد. یرقان نوزادی نشانه‌های دیگری نیز دارد که عبارتند از:
- ادرار تیره و زرد پررنگ
- مدفوع بی رنگ
- خستگی بیش از حد
- ناتوانی در مکیدن شیر
- بی قراری بیش از حد
علت زردی نوزاد چیست؟
همانطور که گفتیم افزایش میزان بیلی روبین در خون باعث زردی یا یرقان نوزادان می‌شود. در نوزادان و همچنین بزرگسالان، بیلی روبین در کبد تجزیه می‌شود و سپس از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌شود.
هنگامی که این روند مختل شود، باعث ایجاد زردی یا یرقان می‌شود. البته بروز این عارضه و علت زردی در بدن نوزادان بیشتر به علت کبد نابالغ آن‌هاست، چرا که کار تجزیه بیلی روبین در کبد نابالغ ممکن است چند ساعت تا چند روز طول بکشد و همین باعث زردی یا یرقان نوزادی می‌شود.
تست زردی نوزادان در منزل چگونه است؟
اگر پوست کودک را فشار دهیم و ببینیم که رنگ آن قسمت زرد می‌شود، کودک مبتلا به زردی شده است. رنگ زرد دهان و زردی چشم نوزادان هم می‌تواند ابتلا به زردی یا یرقان نوزادی را تأیید کند.
انواع زردی نوزاد کدامند؟
به طور کلی دو نوع زردی وجود دارد. زردی فیزیولوژیک و دیگری زردی پاتولوژیک. نوع اول که بسیار شایع بوده و به راحتی قابل درمان است، اما نوع دوم کمتر اتفاق می‌افتد و البته درمان آن کندتر است.
زردی نوزاد فیزیولوژیک
معمولا به علت نقص شیردهی، ناتوانی کبد و یا نارس بودن نوزاد اتفاق می‌افتد.
زردی نوزاد پاتولوژیک
معمولا به علت عفونت خونی و یا ناسازگاری خونی اتفاق می‌افتد.
ابتلا به زردی نوزاد در کدام دسته از نوزادان بیشتر است؟
- نوزادان نارس (نوزادانی که قبل از هفته سی و هفتم بارداری متولد شده‌اند.)
- نوزادانی که به اندازه کافی شیر مادر یا شیر خشک دریافت نمی‌کنند و یا هنوز نمی‌توانند پستان مادر را در دهان بگیرند.
- نوزادانی که گروه خونی آن‌ها با گروه خونی مادرشان سازگار نیست.
- نوزادانی که کمبود آنزیم دارند.
- نوزادانی که مشکلات کبدی دارند.
- نوزادانی که هنگام تولد دچار کبودی یا خونریزی شده‌اند.
- نوزادانی که ناهنجاری در گلبول قرمز دارند.
- نوزادانی که عفونت خونی دارند.
زردی نوزادان چگونه درمان می‌شود؟
زردی یا یرقان نوزادی خفیف معمولا با بالغ شدن کبد کودک به خودی خود برطرف می‌شود. تغذیه مکرر (بین هشت تا دوازده بار در روز) به نوزادان کمک می‌کند تا سریعتر بتوانند بیلی روبین را از بدن خود دفع کنند، اما زردی شدید، باید با روش‌های درمانی مانند فتوتراپی انجام گیرد. در موارد بسیار شدید زردی، باید یا به کودک خون تزریق شود و یا خون او کاملاً عوض شود. این کار باعث می‌شود که خون آسیب دیده کودک با سلول‌های قرمز خون سالم عوض شود. تعداد گلبول‌های قرمز کودک افزایش یابد و نهایتاً سطح بیلی روبین کاهش پیدا کند.
درمان زردی نوزاد با فتوتراپی چگونه است؟
فتوتراپی یک روش متداول و بسیار مؤثر در درمان یرقان نوزادی است که از نور برای تجزیه بیلی روبین در بدن کودک استفاده می‌کند. در فتوتراپی، نوزاد بدون لباس روی تخت مخصوص زیر نور طیف آبی قرار می‌گیرد، البته در این شرایط کودک باید پوشک و چشم بند داشته باشد.
درمان سنتی زردی نوزادان چگونه است؟
یکی از درمان‌های سنتی زردی، استفاده از قطره شیر خشت است. خوراندن چند قطره از شیر خشت به کودک به همراه فتوتراپی و یا خوراندن چند قطره ترنجبین برای درمان زردی بسیار مؤثر است.
آب انار برای زردی نوزادان
البته اگر مادر بتواند روزانه به دفعات، آب انار یا عرق کاسنی بخورد و بعد نوزادش را از شیرش تغذیه کند، زردی سریعتر رفع می‌شود.
آیا می‌توان قبل از تولد از زردی نوزاد جلوگیری کرد؟
هیچ راهی واقعی برای جلوگیری از زردی وجود ندارد. فقط در دوران بارداری می‌توان گروه خونی مادر را آزمایش کرد. از این طریق می‌توان درصد ابتلای نوزاد به زردی را پیدا کرد.
میوه‌های مفید برای زردی نوزادان کدامند؟
از آنجایی که نوزادان تا ماه ششم، نباید هیچ ماده خوراکی به جز شیر خشک یا شیر مادر بخورند، لذا هیچ نوع میوه‌ای برای درمان یرقان نوزادی مفید نیست.
درمان زردی نوزاد بسیار ساده است به شرط آنکه درمان را به دست متخصص مربوطه سپرد. البته همین درمان ساده اگر به موقع انجام نشود، عوارض جبران ناپذیری برای سلامت کودک به بار می‌آورد.
